การเป็นคนว่าง่าย (สุภัททวาจา) เป็นหนึ่งในมงคลชีวิตที่ 28 ซึ่งพระพุทธเจ้าทรงสอนให้เป็นคุณธรรมสำคัญที่นำไปสู่ความเจริญทั้งในทางโลกและทางธรรม ความว่าง่ายหมายถึงการยอมรับฟังคำแนะนำที่ถูกต้อง ปฏิบัติตามคำสั่งสอนของผู้รู้ และมีความอ่อนน้อมถ่อมตน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้บุคคลสามารถพัฒนาตนเองและอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสงบสุข (พระไตรปิฎก เล่มที่ 25, ขุททกนิกาย, ธรรมบท)
ความหมายของการเป็นคนว่าง่าย
การเป็นคนว่าง่ายหมายถึง ความสามารถในการรับฟังความคิดเห็นและคำแนะนำของผู้อื่น โดยมีท่าทีที่สุภาพ อ่อนน้อม และไม่ยึดมั่นถือมั่นในความคิดเห็นของตนเองจนเกินไป พระพุทธศาสนากล่าวถึงลักษณะของคนว่าง่ายไว้ดังนี้:
- รับฟังคำสอนด้วยจิตเปิดกว้าง ไม่ปฏิเสธหรือโต้แย้งโดยปราศจากเหตุผล
- ยอมรับคำแนะนำของผู้รู้ เช่น ครูบาอาจารย์ และผู้มีประสบการณ์
- ปฏิบัติตามหลักธรรม ด้วยศรัทธาและปัญญา
- มีความอ่อนน้อมถ่อมตน ไม่นำความเย่อหยิ่งหรือทิฐิมานะมาขัดขวางการเรียนรู้
ความสำคัญของการเป็นคนว่าง่ายในพระพุทธศาสนา
พระพุทธเจ้าทรงกล่าวว่า “ผู้ใดเป็นคนว่าง่าย ผู้นั้นย่อมได้รับปัญญาและความเจริญ” (พระไตรปิฎก เล่มที่ 19, อังคุตตรนิกาย, จตุกกนิบาต) ความว่าง่ายเป็นคุณสมบัติของผู้ที่สามารถพัฒนาตนเองและดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างราบรื่น หลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับการเป็นคนว่าง่าย ได้แก่:
- สัปปุริสธรรม 7 (ธรรมของผู้เป็นบัณฑิต) โดยเฉพาะข้อ “สุสูสตา” คือ การเป็นผู้ว่าง่ายและใฝ่เรียนรู้
- ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) ซึ่งการเป็นคนว่าง่ายช่วยให้สามารถฝึกฝนตนเองตามหลักไตรสิกขาได้ง่ายขึ้น
- กตัญญูกตเวทีธรรม (ความกตัญญูรู้คุณ) ซึ่งเกี่ยวข้องกับการรับฟังและปฏิบัติตามคำสอนของผู้มีพระคุณ
ประโยชน์ของการเป็นคนว่าง่าย
- ช่วยให้เกิดการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง
- ทำให้มีความสัมพันธ์ที่ดีต่อผู้อื่น
- ลดความขัดแย้งและความเข้าใจผิด
- ช่วยให้สามารถดำเนินชีวิตตามหลักธรรมได้ง่ายขึ้น
การฝึกฝนให้เป็นคนว่าง่ายในชีวิตประจำวัน
- ฝึกการฟังอย่างมีสติ ไม่ด่วนตัดสินหรือโต้แย้ง
- เปิดใจรับฟังความคิดเห็นที่แตกต่าง และพิจารณาอย่างมีเหตุผล
- ฝึกอ่อนน้อมถ่อมตน ไม่แสดงท่าทีแข็งกระด้างหรือยึดมั่นในทิฐิ
- นำคำสอนที่ดีมาปฏิบัติ โดยใช้ปัญญาพิจารณาว่าสิ่งใดควรปฏิบัติและสิ่งใดควรละเว้น
บทสรุป
มงคลชีวิตที่ 28 “เป็นคนว่าง่าย” เป็นคุณธรรมที่ช่วยให้บุคคลสามารถพัฒนาตนเองและดำรงชีวิตร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสันติสุข การฝึกฝนตนให้เป็นคนว่าง่ายจะช่วยให้สามารถเปิดรับความรู้ใหม่ ๆ มีความอ่อนน้อมถ่อมตน และสามารถดำเนินชีวิตตามหลักธรรมได้อย่างมั่นคง
แหล่งอ้างอิง
- พระไตรปิฎก ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
- ธรรมบทแปล ภาค 25, ขุททกนิกาย
- พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับพระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตโต)
- หนังสือ “มงคลชีวิต 38 ประการ” โดย พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตโต)
